Skip to main content

Posts

Showing posts from December, 2021

बाळ शास्त्री जांभेकर

 बाळ गंगाधर जांभेकर   (जन्म १८१२; मृत्यू १८४६) हे मराठी पत्रकारितेचे जनक होते. त्यांनी ‘दर्पण’ नावाचे पहिले मराठी मासिक सुरू केले. इतिहास आणि गणित या विषयांवर त्यांनी अनेक पुस्तके लिहिली. रॉयल एशियाटिक सोसायटी आणि जिओग्राफिकल सोसायटीमध्ये वाचलेले शिलालेख आणि ताम्रपटांशी संबंधित त्यांचे निबंध खूप महत्त्वाचे आहेत. शिलालेखांच्या संदर्भात ते कनकेश्वर येथे गेले असता त्यांना उष्माघात झाला. यामध्ये त्यांचा मृत्यू झाला. खर्‍या अर्थाने त्यांनी आपल्या कार्यात जीव ओवाळून टाकला होता. ख्रिश्चन धर्माने ग्रहणाशी संबंधित वास्तव स्वतःच्या भाषेत आणि श्रीपती शेषाद्री नावाच्या ब्राह्मणाला सांगणे.हिंदू धर्मात पुनर्परिवर्तन केल्याबद्दल त्यांना बहिष्कृत करण्यात आले. ते महाराष्ट्राचे समाजसुधारक होते बाळ गंधाधर जांभेकर यांचा जन्म राजापूर जिल्ह्यातील पोंबर्ले गावात झाला. त्यांचे वडील चांगले वैदिक होते. शिक्षकांमध्ये बापू छत्रे आणि बापूशास्त्री शुक्ल यांचा समावेश होता. दादोबा पांडुरंग यांनी त्यांच्या आत्मचरित्रात त्यांच्या विलक्षण स्मरणशक्तीचा एक प्रसंग नमूद केला आहे. एकदा त्याने दोन गोरे सैनिक लढत...

जगन्नाथ शंकरशेठ

 जगन्नाथ शंकरशेठ १० फेब्रुवारी १८०३ - ३१ जुलै १८६५ त्यांना 'नाना शंकरशेठ' म्हणूनही ओळखले जाते आपले पारंपारिक व्यवसाय सोडून मुंबईतील पारशी आणि अफगाण व्यापाऱ्यांसोबत व्यवसाय करून मुंबईतील व्यवसाय वाढवण्याबरोबरच मुंबईच्या विकासात आणि शिक्षणात मोलाचे योगदान दिले. त्यांनी अनेक शाळा स्थापन केल्या. त्यासाठी त्यांनी स्कूल सोसायटी आणि नेटिव्ह स्कूल ऑफ बॉम्बेची स्थापना केली.त्यांनी मुलींसाठी शाळाही उघडल्या. 1856 मध्ये त्यांनी स्थापन केलेल्या बॉम्बे युनिव्हर्सिटीच्या सर्वात जुन्या महाविद्यालयांपैकी एक म्हणजे एल्फिन्स्टन शैक्षणिक संस्थेचे एल्फिन्स्टन महाविद्यालय , ज्यात बाळशास्त्री जांभेकर, दादाभाई नौरोजी , महादेव गोविंद रानडे , रामकृष्ण गोपाल भांडारकर,गोपाळकृष्ण गोखले आणि बाळ गंगाधर टिळक यांचे शिक्षण झाले. दक्षिण मुंबईतील गिरगावात सुरू झालेल्या विद्यार्थी वाचनालयासाठी पैसा दिला. हिंदू समाजाच्या प्रचंड विरोधाला न जुमानता या मुलींच्या शाळेच्या स्थापनेसाठी खूप पैसाही गुंतवला गेला. शिकवण्यासाठी योजना केली होती संस्कृत सोबत इंग्रजी त्याच्या शाळांमध्ये . गिरगावात त्यांनी संस्कृत सेमिनरी आणि ...