भारत में 111 राष्ट्रीय जलमार्गों (एनडब्ल्यू) की सूची नीचे दी गई है:
राष्ट्रीय जलमार्ग का नाम
अनुमानित लंबाई (किमी)
राज्य
राष्ट्रीय जलमार्ग -1
1620
यूपी, बिहार, झारखंड, पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -2
891
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -3
365
केरल
राष्ट्रीय जलमार्ग -4
2890
तमिलनाडु, आंध्र प्रदेश, तेलंगाना
राष्ट्रीय जलमार्ग -5
588
ओडिशा, पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -6
71
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -7
96
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -8
28
केरल
राष्ट्रीय जलमार्ग -9
38
केरल
राष्ट्रीय जलमार्ग -10
45
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -11
98
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -12
5.5
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -13
11
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -14
49
ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -15
137
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -16
121
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -17
191
हिमाचल प्रदेश और पंजाब
राष्ट्रीय जलमार्ग -18
73
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -19
68
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -20
94
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -21
139
तेलंगाना, कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -22
156
ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -23
56
ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -24
60
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -25
33
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -26
53
जम्मू-कश्मीर और पंजाब
राष्ट्रीय जलमार्ग -27
17
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -28
45
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -29
135
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -30
114
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -31
110
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -32
63
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -33
61
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -34
130
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -35
113
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -36
121
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -37
300
बिहार और यूपी
राष्ट्रीय जलमार्ग -38
62
असम और पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -39
49
मेघालय
राष्ट्रीय जलमार्ग -40
340
बिहार और यूपी
राष्ट्रीय जलमार्ग -41
112
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -42
518
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -43
10
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -44
64
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -45
650
हरियाणा, पंजाब और राजस्थान
राष्ट्रीय जलमार्ग -46
35
जम्मू और कश्मीर
राष्ट्रीय जलमार्ग -47
131
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -48
590
राजस्थान और गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग -49
110
जम्मू और कश्मीर
राष्ट्रीय जलमार्ग -50
43
मेघालय और असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -51
23
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -52
54
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -53
145
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -54
86
यूपी और बिहार
राष्ट्रीय जलमार्ग -55
364
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -56
23
झारखंड
राष्ट्रीय जलमार्ग -57
46
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -58
236
बिहार
राष्ट्रीय जलमार्ग -59
28
केरल
राष्ट्रीय जलमार्ग -60
77
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -61
28
मेघालय
राष्ट्रीय जलमार्ग -62
100
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -63
327
राजस्थान
राष्ट्रीय जलमार्ग -64
425
ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -65
81
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -66
248
गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग 67
94
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग 68
41
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -69
5
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -70
242
महाराष्ट्र और तेलंगाना
राष्ट्रीय जलमार्ग -71
27
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -72
60
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -73
227
गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग -74
78
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -75
141
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -76
23
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -77
20
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -78
265
महाराष्ट्र और तेलंगाना
राष्ट्रीय जलमार्ग -79
29
आंध्र प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -80
125
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -81
35
बिहार
राष्ट्रीय जलमार्ग -82
72
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -83
31
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -84
42
हिमाचल प्रदेश और जम्मू & कश्मीर
राष्ट्रीय जलमार्ग -85
31
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -86
72
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -87
212
गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग -88
14
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -89
46
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -90
29
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -91
52
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग-92
26
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग-93
62
मेघालय
राष्ट्रीय जलमार्ग -94
160
बिहार
राष्ट्रीय जलमार्ग -95
111
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग-96
314
झारखंड, पश्चिम बंगाल और ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -97 (सुंदरबन)
654
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -98
377
पंजाब और हिमाचल प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग 99
64
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -100
436
महाराष्ट्र और गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग -101
42
नागालैण्ड
राष्ट्रीय जलमार्ग -102
86
मिजोरम
राष्ट्रीय जलमार्ग-103
73
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग-104
230
तेलंगाना, कर्नाटक और आन्ध्र प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग-105
16
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग-106
20
मेघालय
राष्ट्रीय जलमार्ग -107
45
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग-108
53
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -109
164
महाराष्ट्र और तेलंगाना
राष्ट्रीय जलमार्ग 110
1089
हरियाणा, यूपी और दिल्ली
राष्ट्रीय जलमार्ग 111
50
गोवा
इस तालिका के आधार पर निम्न दो महत्वपूर्ण निष्कर्ष निकाले जा सकते हैं;
1. देश में सबसे लम्बा राष्ट्रीय जलमार्ग -4 है जिसकी कुल लम्बाई 2890 है और यह तमिलनाडु, आंध्र प्रदेश और तेलंगाना से गुजरता है. इसके बाद दूसरा सबसे लम्बा राष्ट्रीय जलमार्ग -1 है जो कि 1620 किमी लम्बा है और यूपी, बिहार, झारखंड, और पश्चिम बंगाल गुजरता है.
2. भारत में सबसे छोटा राष्ट्रीय जलमार्ग-69 है जो कि सिर्फ 5 किमी लम्बा है और यह तमिलनाडु से गुजरता है. इसके बाद दूसरा सबसे छोटा राष्ट्रीय जलमार्ग -12 है जो कि सिर्फ 5.5 किमी लम्बा है और उत्तर प्रदेश से गुजरता है.
राष्ट्रीय जलमार्ग का नाम
अनुमानित लंबाई (किमी)
राज्य
राष्ट्रीय जलमार्ग -1
1620
यूपी, बिहार, झारखंड, पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -2
891
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -3
365
केरल
राष्ट्रीय जलमार्ग -4
2890
तमिलनाडु, आंध्र प्रदेश, तेलंगाना
राष्ट्रीय जलमार्ग -5
588
ओडिशा, पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -6
71
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -7
96
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -8
28
केरल
राष्ट्रीय जलमार्ग -9
38
केरल
राष्ट्रीय जलमार्ग -10
45
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -11
98
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -12
5.5
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -13
11
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -14
49
ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -15
137
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -16
121
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -17
191
हिमाचल प्रदेश और पंजाब
राष्ट्रीय जलमार्ग -18
73
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -19
68
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -20
94
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -21
139
तेलंगाना, कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -22
156
ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -23
56
ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -24
60
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -25
33
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -26
53
जम्मू-कश्मीर और पंजाब
राष्ट्रीय जलमार्ग -27
17
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -28
45
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -29
135
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -30
114
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -31
110
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -32
63
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -33
61
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -34
130
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -35
113
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -36
121
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -37
300
बिहार और यूपी
राष्ट्रीय जलमार्ग -38
62
असम और पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -39
49
मेघालय
राष्ट्रीय जलमार्ग -40
340
बिहार और यूपी
राष्ट्रीय जलमार्ग -41
112
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -42
518
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -43
10
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -44
64
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -45
650
हरियाणा, पंजाब और राजस्थान
राष्ट्रीय जलमार्ग -46
35
जम्मू और कश्मीर
राष्ट्रीय जलमार्ग -47
131
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -48
590
राजस्थान और गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग -49
110
जम्मू और कश्मीर
राष्ट्रीय जलमार्ग -50
43
मेघालय और असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -51
23
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -52
54
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -53
145
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -54
86
यूपी और बिहार
राष्ट्रीय जलमार्ग -55
364
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -56
23
झारखंड
राष्ट्रीय जलमार्ग -57
46
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -58
236
बिहार
राष्ट्रीय जलमार्ग -59
28
केरल
राष्ट्रीय जलमार्ग -60
77
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -61
28
मेघालय
राष्ट्रीय जलमार्ग -62
100
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -63
327
राजस्थान
राष्ट्रीय जलमार्ग -64
425
ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -65
81
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -66
248
गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग 67
94
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग 68
41
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -69
5
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -70
242
महाराष्ट्र और तेलंगाना
राष्ट्रीय जलमार्ग -71
27
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -72
60
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -73
227
गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग -74
78
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -75
141
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -76
23
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -77
20
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -78
265
महाराष्ट्र और तेलंगाना
राष्ट्रीय जलमार्ग -79
29
आंध्र प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -80
125
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -81
35
बिहार
राष्ट्रीय जलमार्ग -82
72
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग -83
31
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -84
42
हिमाचल प्रदेश और जम्मू & कश्मीर
राष्ट्रीय जलमार्ग -85
31
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -86
72
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -87
212
गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग -88
14
गोवा
राष्ट्रीय जलमार्ग -89
46
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग -90
29
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग -91
52
महाराष्ट्र
राष्ट्रीय जलमार्ग-92
26
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग-93
62
मेघालय
राष्ट्रीय जलमार्ग -94
160
बिहार
राष्ट्रीय जलमार्ग -95
111
असम
राष्ट्रीय जलमार्ग-96
314
झारखंड, पश्चिम बंगाल और ओडिशा
राष्ट्रीय जलमार्ग -97 (सुंदरबन)
654
पश्चिम बंगाल
राष्ट्रीय जलमार्ग -98
377
पंजाब और हिमाचल प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग 99
64
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग -100
436
महाराष्ट्र और गुजरात
राष्ट्रीय जलमार्ग -101
42
नागालैण्ड
राष्ट्रीय जलमार्ग -102
86
मिजोरम
राष्ट्रीय जलमार्ग-103
73
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग-104
230
तेलंगाना, कर्नाटक और आन्ध्र प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग-105
16
कर्नाटक
राष्ट्रीय जलमार्ग-106
20
मेघालय
राष्ट्रीय जलमार्ग -107
45
तमिलनाडु
राष्ट्रीय जलमार्ग-108
53
उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीय जलमार्ग -109
164
महाराष्ट्र और तेलंगाना
राष्ट्रीय जलमार्ग 110
1089
हरियाणा, यूपी और दिल्ली
राष्ट्रीय जलमार्ग 111
50
गोवा
इस तालिका के आधार पर निम्न दो महत्वपूर्ण निष्कर्ष निकाले जा सकते हैं;
1. देश में सबसे लम्बा राष्ट्रीय जलमार्ग -4 है जिसकी कुल लम्बाई 2890 है और यह तमिलनाडु, आंध्र प्रदेश और तेलंगाना से गुजरता है. इसके बाद दूसरा सबसे लम्बा राष्ट्रीय जलमार्ग -1 है जो कि 1620 किमी लम्बा है और यूपी, बिहार, झारखंड, और पश्चिम बंगाल गुजरता है.
2. भारत में सबसे छोटा राष्ट्रीय जलमार्ग-69 है जो कि सिर्फ 5 किमी लम्बा है और यह तमिलनाडु से गुजरता है. इसके बाद दूसरा सबसे छोटा राष्ट्रीय जलमार्ग -12 है जो कि सिर्फ 5.5 किमी लम्बा है और उत्तर प्रदेश से गुजरता है.
Comments
Post a Comment